Veelgestelde vragen

Algemeen

Wat is ketogeen eten?

Kort gezegd is ketogeen eten het verminderen van de koolhydraatinname tot onder de 50 gram koolhydraten per dag (idealiter onder de 25 gram per dag), waardoor je lichaam overstapt op vetverbranding in plaats van glucoseverbranding. Dit proces heet ketose en daarvan komt het woord ketogeen of keto. Het wordt ook LCHF (Low Carb High Fat) genoemd of Banting, naar William Banting, de eerste Brit die dit dieet begin 1900 volgde.

Als je ketogeen eet, eet je o.a. geen koek, snoep, gebak, brood, pasta, rijst, geen zetmeelrijke groenten en peulvruchten zoals aardappelen en linzen, en beperkte fruitconsumptie. Je mag wel vlees, eieren, kaas, boter, olie, noten en zaden en (groene blad)groenten.

Wat is ketose?

Je komt in ketose wanneer je zo weinig koolhydraten eet dat je lichaam overschakelt op vetverbranding. Als er onvoldoende glucose (dit komt uit koolhydraten) beschikbaar is om je lichaam van energie te voorzien, gaat je lever vetten omzetten in ketonzuren (ketonen), een soort superbrandstof. Deze omzetting is noodzakelijk omdat het lichaam de vetcellen zelf niet direct als energiebron kan gebruiken.

Als je voldoende vetten en eiwitten eet om je lichaam te voorzien van bouw- en brandstoffen, heet het voedingsketose: je lichaam krijgt dan voldoende binnen om wel te blijven draaien. Als je in ketose raakt door te stoppen met eten of veel te weinig te eten, noemen we dat uithongeringsketose. Je kunt hiermee schade aanrichten. Langdurig stoppen met eten of een crashdieet volgen is dus af te raden, ook al kom je hiermee wel in ketose.

Wat is ketoacidose?

Ketoacidose is een gevaarlijke aandoening die kan ontstaan als insulinewaarden zeer laag zijn en het ketonenniveau enorm hoog is. Hierdoor verzuurt je bloed en kun je in een levensbedreigende situatie komen. In principe heeft het lichaam allerlei beveiligingsfuncties ingebouwd die deze situatie voorkomt, maar bij mensen met Diabetes Type 1 is dit proces verstoord. Zij lopen een risico op het ontwikkelen van ketoacidose en zullen zowel hun insuline-, glucose en ketonenwaardes extra in de gaten moeten houden als zij ketogeen gaan eten. Ketoacidose kan in zeldzame gevallen ook ontstaan bij het gebruik van sommige medicatie als je Diabetes Type 2 hebt of bij ernstig alcoholisme. Bespreek met je behandelend arts én tijdens de begeleiding bij Samen Gezond Worden of jij hier extra risico op loopt.

Wat is keto-griep?

Keto-griep is een soort algehele malaise of lamlendigheid die je aan het begin van je ketogene leefwijze kunt krijgen: moe, slap, hoofdpijn, geen puf in dingen – echt een grieperig gevoel. Goed nieuws: je kunt het voorkomen! Het ontstaat namelijk door uitdroging en zouttekort. Over hoe je de ketogriep kan voorkomen, adviseer ik je aan het begin van de begeleiding.

Wat betekent vetadaptatie?

Je lichaam kan wanneer je vetgeadapteerd bent vetzuren heel efficiënt inzetten als brandstof. Dit is wat anders dan in ketose zijn: ketose ontstaat omdat je lichaam geen glucose meer voorhanden heeft als brandstof en je ketonen uit vet gaat aanmaken om dit tekort op te vangen. Als je volledig vetgeadapteerd bent en ketogeen eet, ben je een vetverbrandende machine: je gebruikt vetten efficiënt en je kunt de gezondheidsvoordelen van ketose ervaren. Op fysiek niveau verandert er ook iets in je lijf. Daar gaan we dieper op in tijdens de begeleiding.

Wat is metabole flexibiliteit?

Als je lichaam helemaal gewend is aan vetten als brandstof, heeft je lichaam de keuze uit twee brandstofsystemen. Het kan makkelijker switchen tussen glucose- en vetverbranding. Een kortdurend uitstapje naar meer koolhydraten kan dan wel lichamelijk ongemak opleveren, maar je lichaam is in staat snel weer over te schakelen op de vetverbranding. Vet is de voorkeursbrandstof van het lichaam geworden.

Kun je ook gezond aankomen?

Gezond aankomen kan óók met keto. Als je ondergewicht hebt kun je door de ketogene leefstijl een gezond gewicht krijgen. Samen kijken we wat voor jou de optimale balans tussen vetten en eiwitten is om aan te komen. Je hebt dan de voordelen van het in ketose zijn, zoals het verbeterde heldere denken (mental clarity) en meer rust in je metabolisme. Door het verhogen van je vet- en eiwitinname bouw je je lijf én je spier- en vetvoorraad langzaamaan op, waardoor ook jouw lichaam weer gezond en goed gaat draaien. Je zult zien dat je energie krijgt, meer uithoudingsvermogen en een grotere buffer qua weerstand.

Kan ik voor altijd ketogeen eten?

Jazeker. Je kunt deze manier van leven en eten de rest van je leven blijven doen als het jou goed bevalt. Ik raad het je zelfs aan, omdat je er op de korte, maar vooral ook op de lange termijn veel gezondheidswinst mee kunt behalen.

Maar vet is toch slecht voor je?

Dat hebben we inderdaad al jaren gehoord: ‘gebruik margarine in plaats van roomboter, gebruik weinig olie om je ei in te bakken, anders loop je een verhoogd risico op hart- en vaatziekten’. Helaas zit deze angst voor vet er bij veel mensen goed in door jarenlange voorlichting over de slechte effecten van vet. De wetenschap bewijst meer en meer dat vet nodig is voor een gezond en sterk lijf en hoofd. De WHO is momenteel bezig een nieuw advies te formuleren met betrekking tot vetopname uit voeding en dat zal aanzienlijk hoger liggen dan wat nu geadviseerd wordt. Als je meer wilt weten over hoe de slechte naam van vet is ontstaan, dan kan ik je het boek ‘The Big Fat Surprise’ van Nina Teicholz of ‘Good Calories, Bad Calories’ van Gary Taubes aanraden.

Wat als ik de fout in ga?

Probeer die eerste acht tot tien weken echt zo min mogelijk koolhydraten te eten, zodat je keto-geadapteerd raakt. Als je in een latere fase toch een misstap maakt, dan zul je merken dat een koolhydraatrijke snack of maaltijd je eerder kwaad doen dan goed. Je kunt je moe en lamlendig voelen of last krijgen van je darmen na dat zo begeerde pistoletje of gebakje: je lichaam voelt eindelijk wat die koolhydraten echt met je doen. Je leert het dan snel af. Je raakt uit ketose en loopt het risico dat je weer veel meer koolhydraten wilt gaan eten, omdat ze zo verslavend zijn. Betekent dat dat je nooit meer koolhydraten kunt eten? Nee, want als je goed keto-geadapteerd bent, dan word je metabool flexibel.

Moet ik ook sporten?

Nee, je hoeft zeker niet te sporten, maar dat mag natuurlijk wel. Je hoeft echt geen 3 uur per week squashen of 2 keer per week naar de sportschool te gaan. Uit onderzoek is gebleken dat een half uurtje wandelen per week al gezondheidsvoordelen oplevert! Sport je nu niet en/of zie je er enorm tegenop om te beginnen? Dan adviseer ik je niet direct lid te worden van een sportschool of sportclub. Pas eerst je voeding aan en je zult merken dat je gaandeweg meer beweegdrang krijgt én makkelijker gaat bewegen. En als het steeds makkelijker gaat, dan is het leuker om het vaker en langer te doen. Win-win, zonder de frustratie dat je ‘moet’. Kleine stapjes vooruit, niet alles in één keer willen veranderen, dan is het op termijn beter vol te houden.

Kan ik intensief of langdurig trainen?

Jazeker! Tijdens de beginfase zal sporten misschien wat zwaarder zijn, omdat je lichaam bezig is zich aan te passen aan je nieuwe eetpatroon. In de eerste twee à drie weken adviseer ik je dan ook om iets minder intensief te sporten en goed luisteren naar je lijf. Je zult wat sneller vermoeid raken, eerder verzuren en minder lang door kunnen gaan, maar dit hoort bij de omschakeling naar vetverbranding en is normaal. Na een week of zes zul je merken dat je oude niveau terug komt en je in veel gevallen zelfs langer door kunt, omdat je goed keto-geadapteerd bent. Er zijn keto-geadapteerde marathonlopers die de volledige 42,195 kilometer uitlopen op wat (zout) water, zelfs nadat ze nuchter gestart zijn. Doordat je je eigen vetvoorraad hebt leren inzetten als brandstof, komt de man met de hamer niet als het glycogeen uit je spieren is opgebrand en de glucose op is… You are running on fat! Start dus niet met ketogene voeding drie weken voor je sportevenement, want dan zal het je prestaties niet ten goede komen. Een lange voorbereidingstijd is noodzakelijk als je wilt overstappen op deze andere brandstof. Eet je al ketogeen en wil je meer informatie over ketogeen leven en je sportprestaties? Kijk dan eens bij Aanbod onder het kopje Keto-expert.

Ketogeen: geen dieet, maar een leefstijl

Wanneer wel/niet ketogeen en waar moet ik op letten?

Bij welke aandoeningen kun je baat hebben bij een ketogene leefwijze?

Het ketogeen dieet wordt onder medisch toezicht al meer dan 100 jaar met goed resultaat ingezet bij de behandeling van mensen met epilepsie. Inmiddels geeft wetenschappelijk onderzoek aanwijzingen dat een ketogeen voedingspatroon veel van de hedendaagse chronische aandoeningen (welvaartsziekten) kan verbeteren of zelfs omkeren. Denk daarbij aan aandoeningen als

diabetes (type 2)
insulineresistentie (voorstadium diabetes type 2)
Metabool Syndroom
hoog cholesterol
hoge bloeddruk.

Onderzoek wijst uit dat ketogeen eten ook verbetering van symptomen kan opleveren als het ingezet wordt bij bepaalde neurologische aandoeningen zoals

Alzheimer
Parkinson
traumatisch hersenletsel.

Het kan verlichting opleveren bij

IBS of prikkelbare darm syndroom
reumatische aandoeningen
de ziekte van Crohn, omdat het een ontstekingsremmend effect heeft.

Ook kan het vrouwen met PCOS helpen om de vruchtbaarheid te verhogen en hun PCOS symptomen te laten verminderen of verdwijnen.

Ketogeen eten wordt ook in verband gebracht met een lager risico op en betere herstelkans bij kanker en een langere levensduur, vooral vanwege het anti-inflammatoire effect van het dieet. Mocht je er in geïnteresseerd zijn: op https://www.dietdoctor.com/low-carb/science vind je een overzicht van recente wetenschappelijke studies naar de gevolgen en effecten van koolhydraatarme en ketogene voeding bij verschillende aandoeningen.

Is het ketogeen dieet geschikt voor mij?

Geen enkel dieet is geschikt voor iedereen, met geen enkel dieet behaalt iedereen dezelfde voordelen of resultaten, simpelweg omdat elk lichaam anders werkt. Het ketogeen dieet is in de meeste gevallen geschikt, maar het moet bij je passen. Het is in het begin vaak een flinke aanpassing van je eetpatroon en het vergt behoorlijk wat energie om er aan te wennen. Ben je er eenmaal aan gewend, dan zul je merken dat het steeds makkelijker wordt en je uiteindelijk niet meer anders wilt gaan eten: keto wordt je nieuwe normaal. Twijfel je of ketogeen eten geschikt is voor jou? Bel gerust voor een korte kennismaking, dan kijken we samen wat de mogelijkheden zijn.

Wanneer moet ik opletten met ketogene voeding?

Wanneer je geen galblaas meer hebt, nierstenen hebt of hebt gehad of als er sprake is van diabetes type 1 of 2, hoge bloeddruk, een schildklieraandoening of jicht, is het ketogeen voedingspatroon zeker te volgen, maar zijn er wel aandachtspunten en risico’s waar extra op gelet moet worden. Als je medicatie gebruikt voor bijvoorbeeld diabetes Type 2 of tegen hoge bloeddruk, dan zal medicatie in veel gevallen in overleg met je behandelend arts al in een vroeg stadium aangepast moeten worden. Doe dit nooit op eigen houtje!

Als je in het verleden een eetstoornis hebt gehad, dan is diëten in de strikte zin van het woord af te raden. Ketogeen eten kan wel bijdragen aan een gezonder lichaamsgewicht, verbeterde energiehuishouding en een stabielere psychologische basislijn. Overleg altijd met je (medisch of psychologisch) behandelaar als je begint aan de ketogene leefwijze en licht je voedingsadviseur in over je aandoening of eetstoornis.

Moet ik mijn medicijnen blijven slikken?

Gebruik je medicatie, verander dan nooit iets aan de dosering of frequentie zonder overleg met je behandelend arts. Als je medicatie gebruikt tegen een hoge bloeddruk of om je bloedglucose waarden te stabiliseren, dan is het wel raadzaam om deze te verlagen als je ketogeen gaat eten. Doe dit altijd in overleg met je medisch specialist. Indien nodig of wenselijk, kan ik uitleg geven aan je arts over de noodzaak van deze verlaging. Onder het kopje ‘Artikelen/informatie voor artsen en behandelaars’ kan je arts zelf informatie vinden.

Wat nu als ik zwanger ben of borstvoeding geef?

Als je al ketogeen eet, dan kun je dat blijven doen. Je mag dan wel meer koolhydraten eten (tot 75 gram) omdat je eerder in ketose komt. Je lichaam is druk bezig met het bouwen of voeden van nieuw leven, dus afvallen zou niet je doel moeten zijn. Voldoende inname van vetten is noodzakelijk om genoeg energie te hebben om door te kunnen blijven gaan. Wil je tijdens je zwangerschap of borstvoedingsperiode overstappen op de ketogene leefwijze, maak dan een afspraak voor een kennismaking. Deze periodes in het leven van een vrouw zijn niet de periodes waarin je moet experimenteren met je lijf, maar langzaam en goed opgebouwde duurzame veranderingen in je eetpatroon zijn zeker mogelijk.

Wanneer moet ik niet ketogeen eten?

Het ketogeen dieet gaat niet samen met de volgende ziektes/aandoeningen:

vetzuuroxidatiestoornissen
pyruvaat carboxylase deficiëntie
porfyrie
stoornissen in de carnitine stofwisseling
lange-QT of Romano-Ward syndroom en
familiaire dyslipidemieën.

Het ketogeen voedingspatroon is bij deze aandoeningen niet geschikt zonder uitvoerige medische begeleiding. Deze vorm van begeleiding kan ik niet bieden.

Wanneer er sprake is van ernstig alcoholisme, is er een verhoogd risico op ketoacidose. Ik raad je aan eerst hulp te zoeken om anders om te leren gaan met je alcoholgebruik, alvorens je eetpatroon te veranderen. Ook wanneer je een eetstoornis hebt, is diëten in de strikte zin van het woord af te raden, zeker wanneer de eetstoornis actief of onbehandeld is.

Moet ik mijn behandelend arts informeren als ik ketogeen ga eten?

Als je een chronische of acute aandoening hebt, waarvoor je onder behandeling bent bij een medisch specialist of de huisarts, dan raad ik je aan diegene altijd op de hoogte te stellen van je voornemen anders te gaan eten. De arts kan in dat geval met je meedenken als het gaat om aanpassingen in medicatie, behandeling of het (anders) interpreteren van bloedwaardes. Indien nodig of wenselijk, kan je je arts verwijzen naar het kopje ‘Artikelen/informatie voor artsen en behandelaars’.

Ik geef geen medische adviezen en kan en mag je niet adviseren op het gebied van bijvoorbeeld medicatie-aanpassingen of specifieke kenmerken van een aandoening. Je bent zelf verantwoordelijk voor het zoeken van overleg met je behandelend arts.

INFORMATIE VOOR ARTSEN EN BEHANDELAARS

Begeleiding en kosten

Kan de begeleiding ook korter?

Om een gewoonte in te laten slijten, heb je minimaal een maand of drie nodig. Om je de ketogene leefstijl eigen te maken als starter, kost dus ook minimaal zo lang. Daar is mijn begeleiding op gericht: lang genoeg om een gewoonte aan te leren, kort genoeg om overzichtelijk te blijven. Na die 12 weken heb jij alle gereedschap in handen om het zelfstandig vol te houden: jij leeft ketogeen.

Kan ik ook in termijnen betalen?

Ja, dat kan. Dat kost vanwege de extra administratieve afhandelingen 5% extra. Voor het starter-traject kan dat in 3 termijnen, voor het gevorderde-traject kan dat in twee termijnen. Voor het expert-consult is een betaling in termijnen niet mogelijk.

Alle betalingen dienen voor de in het contract aangegeven data binnen te zijn. Is dat niet het geval, dan heeft Samen Gezond Worden geen verplichting verdere begeleiding aan te bieden. Van teruggave van geld naar aanleiding van eerder betaalde én genoten begeleiding zal in geen enkel geval sprake zijn. Lees vooral de Algemene Voorwaarden goed door.

Wordt de begeleiding vergoed door mijn zorgverzekeraar?

Mijn begeleiding komt helaas niet in aanmerking voor (gedeeltelijke) vergoeding door zorgverzekeraars.

In welke regio biedt Samen Gezond Worden begeleiding?

Ik werk vanuit mijn woonplaats Epe. Ik heb geen kantoorlocatie, ik kom naar jou toe. We kunnen bij jou thuis afspreken of op een plek in de openbare binnen- of buitenruimte. Omdat persoonlijk contact een belangrijk onderdeel vormt van de begeleiding, werk ik binnen een bepaalde afstand gerekend vanaf mijn woonadres. Grofweg is de driehoek Apeldoorn-Zwolle-Harderwijk mijn werkgebied. Twijfel je of je binnen mijn werkgebied woont, neem dan gerust even contact met me op om te overleggen. De eerste 15 km (enkele reis) naar de locatie van onze afspraken zijn voor mijn rekening, daarna reken ik €0,19 per kilometer.

Ik bied ook online begeleiding. Afspraken gaan dan via Zoom. Indien de begeleiding volledig online plaatsvindt, zijn de kosten 10% lager. Dit geldt niet voor de ‘Op afstand, maar toch dichtbij’-coachingsmodule.

Is een ketogene leefwijze duur?

Ja en nee en ook misschien. Je kunt ketogeen eten zo duur of zo goedkoop maken als je zelf wilt. In het begin zal het lijken alsof je veel geld uitgeeft aan boodschappen: je koopt andere, soms duurdere ingrediënten voor de voorraadkast zoals kokosolie, zonnebloempitten of amandelmeel, maar die uitgaven stabiliseren snel – je zult ze niet vaak of in grote hoeveelheden nodig hebben. Je kunt kiezen voor biologische producten en grasgevoerd vlees, maar dat is zeker geen noodzaak. Je gaat waarschijnlijk meer vlees en/of kaas kopen, wat doorgaans duurdere producten zijn. Je bespaart daarentegen op snacks, snoep, koekjes, brood. Je hebt minder eetmomenten op een dag, dus op de lange termijn zal je merken dat je minder voedingsproducten koopt, omdat je minder nodig hebt, maar soms koop je wel wat duurdere producten.

Hoe zit het met ‘keto-proof’ producten in het gezondheidsschap?

Alhoewel op sommige maaltijdrepen, producten of tussendoortjes staat dat het geschikt is voor een ketogeen dieet, is dat vaak niet zo. Onthoud: echt eten komt niet uit een pakje of zakje. Ook al zitten er in deze producten misschien weinig koolhydraten, vaak zitten er ingrediënten in die niet ketogeen zijn en die je eigenlijk niet wilt eten. We gaan hier in de begeleiding dieper op in.

Zijn er verborgen kosten?

Nee, niet wat mij betreft, m.u.v. eventuele reiskosten (zie ‘In welke regio biedt Samen Gezond Worden begeleiding?’). Ik verkoop niets anders dan mijn dienstverlening en advies. Ik raad je geen dure maaltijdvervangers, poeders of shakes aan die je moet nemen. Ketogene voeding komt namelijk niet uit een pakje of zakje. Alles wat je gaat eten, kun je kopen bij de supermarkt, slager, groenteboer of (in een enkel geval) in de gezondheidswinkel. Wel is het verstandig om bepaalde vitamines en mineralen aan te vullen, zoals vitamine D, maar het is aan jou of je dat doet en welk merk je koopt. Advies over vitamines en supplementen krijg je tijdens de begeleiding.

Wat wel handig is om aan te schaffen voor de eerste paar weken, zijn ketosticks om je mate van ketose te kunnen meten via je urine. Deze kosten circa €7-10 per 50 stuks. Je kunt (op den duur) een bloedketonenmeter aanschaffen als je dat wilt, maar dat is zeker niet nodig. Wat je waarschijnlijk op de lange termijn wel zult moeten aanschaffen, is een nieuwe garderobe… 😉

Meer over Christa

Neem contact op

Samen Gezond Worden stopt per maart 2023 met het coachingsaanbod. Afspraken maken is helaas niet meer mogelijk. Wilt u een voorlichting of informatiebijeenkomst, dan kunt u mailen naar info@samengezondworden.nl.

Samen Gezond Worden
Ketocoaching en advies
Christa Septer-Booij
E-mail: info@samengezondworden.nl